Τράπεζες: η «αχίλλειος πτέρνα» της Ελλάδας

Πηγή:Καθημερινή

Η ευπάθεια των ελληνικών τραπεζών, ακόμα και στην περίπτωση που η χώρα μας λάβει τελικά το νέο πακέτο βοήθειας, είναι κοινός τόπος. Οι τράπεζες είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν ακόμη και πρόβλημα ύπαρξης, μετά την ανακοίνωση της Standard & Poor's ότι το σχέδιο για μετακύλιση (rollover) του ελληνικού χρέους ενδεχομένως να οδηγήσει την Ελλάδα σε επιλεκτική χρεοκοπία. 

Η έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε κρατικά ομόλογα κυμαίνεται από το 72% της Marfin Popular Bank και φτάνει στο 218% της Εθνικής Τράπεζας. Ηδη υπάρχει πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας, ενώ η μεγαλύτερη άμεση πρόκληση είναι η ρευστότητα.

Αμεση ήταν η παρέμβαση χθες του προέδρου του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Γιάννου Γραμματίδη, μετά την ανακοίνωση της Standard & Poor's ότι το σχέδιο για μετακύλιση (rollover) του ελληνικού χρέους ενδέχεται να οδηγήσει την Ελλάδα σε επιλεκτική χρεοκοπία. Ο κ. Γραμματίδης δήλωσε ότι «μια τέτοια εξέλιξη μπορεί να πυροδοτήσει ραγδαίες εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα που ήδη ασφυκτιά, περιλαμβανομένης και της ένταξης κάποιων ελληνικών τραπεζών στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που αποτελεί μορφή κρατικοποίησής τους».

Οι ακραίες αυτές εξελίξεις απαιτούν, κατά την εκτίμησή του, ένταση της προσπάθειας από την κυβέρνηση για την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας έναντι των πιστωτών της με παράλληλη ολοκλήρωση των απαιτούμενων διαρθρωτικών αλλαγών και δραστική μείωση των κρατικών δαπανών. Από τις τράπεζες απαιτείται άμεση ενίσχυση της κεφαλαιακής θέσης τους και εξέταση σεναρίων συγχωνεύσεων στα πλαίσιο της αναγκαίας αναδιάρθρωσης του συστήματος σύμφωνα, άλλωστε, και με τις έγκαιρες προς τούτο προειδοποιήσεις και παραινέσεις ακόμα και πρόσφατα του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος.

Στο πλαίσιο της κυβερνητικής πολιτικής, σημειώνει ο κ. Γραμματίδης ότι είναι απαραίτητος ο άμεσος ορθολογικός επανασχεδιασμός και η επαναδιαπραγμάτευση των νέων πρόσθετων φορολογικών μέτρων καθόσον αυτά πλήττουν ακόμα περισσότερο τους Ελληνες φορολογούμενους και την επιχειρηματικότητα με ακόμα βαρύτερες επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και στην ύφεση.

Βεβαίως, η επίλυση των κρίσεων στο τραπεζικό σύστημα ήταν ανέκαθεν δύσκολη υπόθεση. Στην Ευρώπη, το πρόβλημα αυτό εντείνεται από τις διασυνοριακές σχέσεις των χωρών. Οι κυβερνήσεις είναι αλληλοεξαρτώμενες στη λήψη καίριων αποφάσεων. Η παράλυση στη χάραξη πολιτικής διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αναποτελεσματική λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, παράγοντας που αναχαίτισε δραματικά την ανάκαμψη των οικονομιών της ηπείρου. Μια ακόμη δραματική συνέπεια της αλληλεξάρτησης στη λήψη αποφάσεων είναι η επαναλαμβανόμενη τακτική της διάσωσης κρατών.

Το υπέρογκο δημόσιο χρέος στην Ελλάδα υποδηλώνει ότι είναι απαραίτητη μια αναδιάρθρωσή του. Αλλά οι συστημικές αντιδράσεις που θα προκαλούνταν από μια τέτοια απόφαση στις τράπεζες της Ελλάδας και της δυτικής Ευρώπης θα ήταν ενδεχομένως ανεξέλεγκτες. Πολλοί ήταν εκείνοι που μιλούσαν για αναδιάρθρωση, αυτή τη φορά, του χρέους των ιρλανδικών τραπεζών. Αλλά, μια τέτοια απόφαση θα έπληττε όσες τράπεζες έχουν επενδύσει σε ιρλανδικά τραπεζικά ομόλογα, σπέρνοντας τον πανικό στον κλάδο. Ετσι, αποφασίστηκε η διάσωση των ιρλανδικών τραπεζών στο πλαίσιο του μηχανισμού στήριξης Ε. Ε. - ΔΝΤ για ολόκληρη την οικονομία. Αυτές οι αποφάσεις κρίθηκαν αναπόφευκτες υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες.

Αλλά η Ε. Ε. δεν έχει αντιδράσει ανάλογα. Ο πρώτος γύρος των τεστ αντοχής πέρασε απαρατήρητος τον Σεπτέμβριο του 2009 εφόσον δεν δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα. Τον Ιούλιο του 2010, κάτω από τις πιέσεις της κοινής γνώμης και των αγορών, τα αποτελέσματα των τεστ δόθηκαν στη δημοσιότητα αλλά δεν βοήθησαν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Ο τρίτος γύρος των αποτελεσμάτων αναμένεται σύντομα. Οι ειδικοί επισημαίνουν πως αυτό που χρειάζεται είναι η αποκάλυψη της αληθούς εικόνας των τραπεζικών ισολογισμών. Μετέπειτα θα πρέπει να γίνει, εκεί όπου είναι απαραίτητο, αναδιάρθρωση κεφαλαίων και χρέους σε μεγάλες τράπεζες υπό την εποπτεία των κυβερνήσεων.