Μειώσεις μισθών άνω του 26% στον ιδιωτικό τομέα

Πηγή: Hμερησία

«Οι αλλαγές που έρχονται στις συμβάσεις είναι το όχημα για έμμεση μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, όπως έγινε με άμεσο τρόπο το 2010 στο Δημόσιο», διαπιστώνει στην «Η.τ.Σ» ο Ι. Κουκιάδης, καθηγητής του Εργατικού Δικαίου και συντονιστής στις διαβουλεύσεις που έγιναν έως σήμερα ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους και την ηγεσία του υπουργείου.

Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, η μείωση των αποδοχών σε αρκετές περιπτώσεις θα ξεπεράσει το 26%.

Οι τελικές αποφάσεις για το μέλλον των συμβάσεων και των μισθών θα «κλειδώσουν» στη «διπλή» διαπραγμάτευση της υπουργού Λ. Κατσέλη με τους κοινωνικούς εταίρους και την τρόικα. 

«Το Μνημόνιο είναι μια μακροχρόνια σύμβαση που χρειάζεται διορθωτικές κινήσεις προς όφελος της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής», είπε η υπουργός Λ. Κατσέλη, καθώς ανέλαβε να διαπραγματευτεί τους όρους υπογραμμίζει ο Ι. Κουκιάδης καλώντας τα εμπλεκόμενα μέρη να κωδικοποιήσουν ποιες αλλαγές πράγματι στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα και ποιες όχι.

Η «Η.τ.Σ.» αποκωδικοποιεί, μέσα από τις παρακάτω ερωτήσεις και απαντήσεις, τις αλλαγές που βρίσκονται στο Μνημόνιο και στο... τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις για τις ανατροπές σε μισθούς και συμβάσεις.

1. Τι αλλάζει στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας;

Μέχρι σήμερα οι μισθοί, τα επιδόματα και γενικά οι όροι εργασίας ρυθμίζονταν συλλογικά (μέσω των οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων) σε 3 επίπεδα. Η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας καθόριζε τους ελάχιστους όρους αμοιβής και εργασίας για τους εργαζόμενους (κυρίως τους ανειδίκευτους) όλης της χώρας, οι κλαδικές και οι ομοιεπαγγελματικές συμβάσεις προσδιόριζαν καλύτερους όρους σε κάθε κλάδο και επάγγελμα έχοντας πάντα σαν βάση για τις μισθολογικές αυξήσεις την ΕΓΣΣΕ και οι επιχειρησιακές κάποιες επιπλέον ρυθμίσεις, σε επίπεδο επιχείρησης (έως σήμερα οι περισσότερες αφορούσαν κυρίως ΔΕΚΟ). Με τις αλλαγές που επιβάλλει το Μνημόνιο «περιθωριοποιούνται» οι κλαδικές και οι ομοιεπαγγελματικές συμβάσεις και ενισχύεται ο ρόλος των επιχειρησιακών συμβάσεων.

2.  Τι θα ρυθμίζουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις;

Οι επιχειρησιακές συμβάσεις, με βάση το νόμο του Μνημονίου, θα μπορούσαν να αποκλίνουν έναντι τόσο των κλαδικών και των ομοιεπαγγελματικών συμβάσεων όσο και έναντι της ΕΓΣΣΕ καθορίζοντας χαμηλότερες αμοιβές (μισθούς, επιδόματα κ.ά.). Υστερα από το «σπάσιμο» του κατώτατου μισθού των 740 ευρώ της ΕΓΣΣΕ και τη διαπραγμάτευση που έκανε η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με την τρόικα, συμφωνήθηκε να τεθούν κάποιοι «αναγκαίοι περιορισμοί» και οι επιχειρησιακές συμβάσεις να μην αποκλίνουν από την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. 

Η κυβέρνηση, με βάση αυτά τα νέα δεδομένα, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους καλείται να καταρτίσει το νομοθετικό πλαίσιο καθορίζοντας τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα υπερισχύουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις. 

Το σχέδιο του υπουργείου είναι να ισχύουν οι επιχειρησιακές συμβάσεις - δηλ. οι χαμηλότερες αμοιβές - σε αποδεδειγμένα ζημιογόνες επιχειρήσεις για την αποφυγή λουκέτων (όχι όμως και των απολύσεων που θα επιτρέπονται) και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (έως 2 χρόνια). Το σχέδιο, σε κάθε περίπτωση, θα τεθεί για έγκριση στην τρόικα, η οποία θα έχει τον τελευταίο λόγο πριν από τη ψήφιση του νέου νόμου.

3. Ποιοι θα υπογράφουν τις επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας;

Με βάση το ισχύον καθεστώς των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τις επιχειρησιακές συμβάσεις υπογράφουν οι εργοδότες και τα σωματεία των εργαζομένων σε επιχειρήσεις πάνω από 50 άτομα. Ωστόσο, έχει ήδη δοθεί (με το νόμο Λοβέρδου) η δυνατότητα υπογραφής τέτοιων συμφωνιών για τα ελαστικά ωράρια σε μικρές επιχειρήσεις ακόμη κι αν δεν υπάρχει σωματείο (υπογράφει τη συμφωνία «ένωση προσώπων» 5 εργαζομένων). Η «γραμμή» αυτή ζητείται να ισχύσει και για τις επιχειρησιακές συμβάσεις.

4.  Ποιες ανατροπές μπορούν να επιφέρουν στους όρους αμοιβής και εργασίας οι επιχειρησιακές συμβάσεις;

Μπορούν να αλλάξουν όλους τους όρους αμοιβής και εργασίας έχοντας ως «πάτωμα» τα ελάχιστα που προβλέπει η εκάστοτε Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Για παράδειγμα, σε μια τράπεζα όπου ο εισαγωγικός μισθός για τον νεοπροσλαμβανόμενο είναι, με βάση την κλαδική σύμβαση εργασίας, 1.000 ευρώ σήμερα, θα μπορεί να συμφωνηθεί να καταβάλλονται τα 739,56 ευρώ που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ (-260,44 ευρώ το μήνα, μείωση 26%). Μειώσεις μισθών θα μπορούν να γίνονται και για τους εργαζόμενους που έχουν πολλά χρόνια ασφάλισης, αφού ως ελάχιστο όριο θα ισχύουν οι τριετίες και τα επιδόματα που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ (και όχι οι πιο «γενναιόδωροι» όροι των κλαδικών και ομοιεπαγγελματικών συμβάσεων). 

Θα μπορούν, ακόμη, να συμφωνούνται ελαστικά ωράρια εργασίας αντί για την πληρωμή υπερωριών μειώνοντας πάνω από 26% τις αμοιβές. Η συνολική αυτή υποτίμηση της αξίας της εργασίας θα έχει επίπτωση στο μηναίο διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων αλλά και στις συντάξεις (μειώνεται η βάση των αποδοχών για τον υπολογισμό τους).

5.  Μπορεί να αρνηθεί ο εργαζόμενος την εφαρμογή μιας επιχειρησιακής σύμβασης;

Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να την αρνηθεί, εφόσον έχει υπογραφεί ανάμεσα στον εργοδότη και τους εκπροσώπους των εργαζομένων. Αν απολυθεί όσο διαρκεί η επιχειρησιακή σύμβαση, ο εργοδότης απλώς θα του καταβάλει την αποζημίωση με βάση το μισθό που ίσχυε πριν από τη μείωση που έγινε σε επίπεδο επιχείρησης.

6. Ποιος θα ελέγχει αν η επιχείρηση πράγματι αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα και τον κίνδυνο του λουκέτου και δεν επιδιώκει απλώς να μειώσει το κόστος εργασίας μέσω της υπογραφής επιχειρησιακής σύμβασης;

Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης προτείνει να ελέγχονται τα στοιχεία από τους κοινωνικούς εταίρους και το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.

7. Πώς θα λύνονται οι διαφορές που μπορεί να προκύπτουν κατά την επαναδιαπραγμάτευση των όρων αμοιβής σε επιχειρησιακό επίπεδο;

Τα δύο μέρη θα έχουν το δικαίωμα να προσφύγουν στον Οργανισμό Μεσολάβησης και Διαιτησίας. Οι προϋποθέσεις για την προσφυγή θα είναι οι ίδιες για τον εργοδότη και τους εκπροσώπους των εργαζομένων όπως προβλέπει το νομοσχέδιο που, σε εφαρμογή του Μνημονίου, προωθεί το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για ψήφιση. Οι διαιτητές θα αποφασίζουν τι τελικώς θα ισχύσει με τους μισθούς λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης. Το ίδιο θα ισχύσει και για τις ομοιεπαγγελματικές συμβάσεις ανά κλάδο.

8. Τι επίπτωση θα έχει η εφαρμογή της εντολής της τρόικας για μη επέκταση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας;

Μέχρι σήμερα με απόφασή του ο εκάστοτε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης μπορούσε να επεκτείνει και να κηρύξει γενικά υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή ενός επαγγέλματος μια συλλογική σύμβαση εργασίας η οποία έχει υπογραφεί και δεσμεύει το 51% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος. Το Μνημόνιο καταργεί το δικαίωμα αυτό, παρά το γεγονός ότι ομόφωνα οι εργοδοτικές οργανώσεις και η ΓΣΕΕ ζήτησαν να διατηρηθεί για να μην επικρατήσουν όροι αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου. 

Αν η τρόικα δεν αλλάξει τη θέση της, όποιος εργοδότης δεν είνα μέλος οργάνωσης ή αποφασίζει να αποχωρήσει από την εργοδοτική οργάνωση στην οποία ανήκε, δεν θα υποχρεούται να εφαρμόσει τους όρους μιας κλαδικής ή ομοιεπαγγελματικής σύμβασης. 

Για παράδειγμα, δεν θα καταβάλλει στους εργαζομένους (ακόμη κι αν οι τελευταίοι είναι μέλη συνδικαλιστικών οργανώσεων) την αύξηση μισθών ή επιδομάτων που έχουν συμφωνηθεί σε κλαδικό ή ομοιεπαγγελματικό επίπεδο και θα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων που θα καλούνται να καταβάλουν υψηλότερους μισθούς, επιδόματα κ.ά.

9. Πώς θα ρυθμίζονται οι όροι αμοιβής και εργασίας αν σε μια επιχείρηση δεν υπάρχει επιχειρησιακή συμφωνία και δεν εφαρμόζεται, με βάση τα παραπάνω, καμία συλλογική σύμβαση εργασίας (κλαδική ή ομοιεπαγγελματική);

Θα υπογράφονται ατομικές συμβάσεις ανάμεσα στον εργοδότη και στον κάθε εργαζόμενο χωριστά. Οι όροι των ατομικών συμβάσεων δεν θα μπορούν, απλώς, να είναι... δυσμενέστεροι από τους όρους που προβλέπει η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.

10. Οι κλαδικές και οι ομοιεπαγγελματικές συμβάσεις που είχαν υπογραφεί το 2009 δεν εξακολουθούν να προστατεύουν τους εργαζόμενους;

Οι κανονιστικοί όροι μιας σύμβασης που έληξε ή καταγγέλθηκε εξακολουθούν να ισχύουν μόνο για ένα εξάμηνο. Μετά την πάροδο του εξαμήνου οι υφιστάμενοι όροι αμοιβής και εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν μέχρις ότου λυθεί ή τροποποιηθεί η ατομική σχέση εργασίας, δηλ. ο εργαζόμενος και πάλι είναι αντιμέτωπος με το δίλημμα της αποδοχής νέων όρων σε ατομικό επίπεδο ή της... αποχώρησης από την επιχείρηση, χάνοντας τη θέση εργασίας.